Sudan ve İran arasındaki askeri işbirliğinin geri dönüşü... Taktiksel bir adım mı yoksa stratejik ittifak mı?

Sudan ile İran arasındaki askeri iş birliği, Tahran'ın Sudan ordusuna insansız hava araçları sağlamasıyla, 7 yıllık ayrılığın ardından Ekim 2023'te aralarındaki ilişkilerin resmi olarak yeniden başlamasından aylar sonra geri döndü.

Suudi Arabistan ile İran arasında Çin'in arabuluculuğunda yapılan anlaşma, Sudan'ın Ocak 2016'da Suudi büyükelçiliğine düzenlenen saldırının ardından İslam Cumhuriyeti ile ilişkilerini kesme girişiminde bulunmasının ardından Tahran'la ilişkilerini yeniden başlatarak Hartum'u utançtan kurtardı.

Bu işbirliğine, Sudan ordusunun Hızlı Destek Güçleri ile savaşını sürdürmesi de eşlik etti ve gözlemciler, İran'ın Kızıldeniz'de kendine yer bulma arayışı ışığında bu adımın bazı Körfez ülkeleri ve ABD'nin endişelerini artıracağına inanıyor. Sudan'dan Boynuz'a ve Afrika kıyılarına nüfuz etmek.

Doğal işbirliği

Sudan Savunma Bakanlığı danışmanı, "ülkesi ile İran arasındaki askeri işbirliği, iki ülke arasındaki ilişkilerin kesilmesinden önceki tam anlamıyla geri dönmedi, özellikle de diplomatik temsilcilik alışverişinde bulunmadıkları ve büyükelçilikler açmadıkları için" diyor.

İsminin gizli kalmasını isteyen danışman, Al Jazeera Net'e şunları söyledi: "Ordu, geçtiğimiz aylarda Hızlı Destek milislerinin silahlı isyanına karşı koymak için yeteneklerini geliştirmeye çalıştı ve çeşitli ülkelerden resmi kanallar aracılığıyla silahlar ve yürüyüşler satın aldı. İran dahil."

Aynı kaynak şöyle açıklıyor: "ABD'nin Sudan'a uyguladığı yaptırımlar ve devrik Cumhurbaşkanı Ömer El Beşir döneminde ülkeye yirmi yılı aşkın süredir uygulanan kuşatma, Hartum'un doğu ülkeleriyle askeri işbirliğine doğru ilerlemesine yol açtı. Sudan da bu anlaşmaya girdi. Savunma sanayii için ortaklıklar vardı ve İran da bu ülkeler arasındaydı."

Sudanlı yetkili şunları ekliyor: "Ülkesinin güçleri son yirmi yılda savunma sanayiinde ilerleme kaydetti ve Arap ve Afrika ülkelerine silah ve askeri teçhizat ihraç etmeye ve BAE, Güney Afrika ve Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki askeri sanayi sergilerine katılmaya başladı. başka yerde."

Kendisi, "Sudan ile İran arasındaki askeri işbirliğinin hâlâ sınırlı olduğunu ve başka herhangi bir tarafa yönelik olmadığını, ülkesinin bölgedeki güvenlik karmaşıklıkları ve koşullarının, Bab el-Mendeb ve Kızıldeniz'deki gerilimin farkında olduğunu" vurguladı. ve Gazze'deki savaş ve yansımaları."

Yeni yürüyüşler

Sudan ordusuna yakın platformlar, son haftalarda Hartum, ülkenin merkezindeki El Cezire Eyaleti, Batı Kordofan ve Hızlı Destek Güçlerinin hedeflerini eş zamanlı bombalayarak yürüyüş kullanımının yaygınlaştığına dair bilgiler yayınlıyor. Hızlı Destek Güçleri tarafından kontrol edilen Darfur eyaletleri.

Aynı platformlar, ordunun kullandığı yeni yürüyüşlerin karmaşık ve son derece hassas olduğunu ve ordunun Hartum'da ilerleme kaydedip "isyancıların" Batı Kordofan'a yayılmasını önleyebildiği için Hızlı Destek Güçlerine ağır kayıplar verdiğini bildirdi. ve Aralık ortasında Gezira Eyaleti'nin başkenti Wad Madani'nin kontrolünü ele geçirdikten sonra Hızlı Destek'in hedef aldığı Sennar ve Gedaref eyaletlerine doğru.

Gözlemciler ve askeri uzmanlar, Sudan ordusunun son dönemde çoğunluğu Çinli, Türk ve İranlı olmak üzere insansız hava araçlarını kullandığını ve farklı modellerde Rus savaş uçaklarını da kullandığını gözlemledi.

Bloomberg, raporunda Batılı yetkililerin, İran'ın Sudan ordusuna patlayıcı izleme ve taşıma kapasitesine sahip "Muhajer 6" insansız hava araçlarını sağladığını söylediğini aktararak, "geçen ay uyduların bir "Muhajer 6" insansız hava aracının görüntülerini yakaladığını belirtti. Üs Omdurman'ın kuzeyinde Wadi Saydna'da bulunuyor ve ordunun kontrolü altında.

Kimliklerinin gizli tutulmasını talep eden üç Batılı yetkili, "Sudan'dan, Al-Quds Air Industries tarafından İran'da üretilen ve güdümlü mühimmat taşıyan tek motorlu bir insansız hava aracı olan Mohajer 6 insansız hava aracının sevkiyatı alındı" dedi. ABD'nin İran'ı suçladığı insansız hava aracının aynısı, Ukrayna ile savaş sırasında Rusya'ya verildi.

Bloomberg, bir raporunda İran'ın Sudan ordusuna İran'ın "Muhajir 6" insansız hava araçlarını sağladığını bildirdi 

Taktik mi, strateji mi?

Askeri uzman emekli Tümgeneral Mazen İsmail, İran yürüyüşlerinin Rusya-Ukrayna savaşında etkinliğini kanıtladığına ve Sudan ordusunun bunları kullanmasının sonuçlarının geçtiğimiz haftalarda ortaya çıktığına inanıyor.

Al Jazeera Net ile konuşarak, "İran ile askeri işbirliği, Sudan ordusunu yaklaşık 10 aydır devam eden savaşta kaybettiği silah ve mühimmat hisse senetleri için telafi edecek ve Sudan savunmasının kesilmesi Hartum'daki savaşların başlangıcından bu yana endüstriler."

Askeri uzman, Sudan-İran işbirliğinin geri dönüşünün, İran'dan Yemen, Irak, Suriye ve Lübnan'a kadar uzanan jeopolitik alanda karmaşık koşullar altında gerçekleştiğine inanıyor ve şunu ekliyor: “Sudan'ın İran'la ittifaka girmesi ulusal çıkarlara hizmet etmiyor. Stratejik seviyede ama taktiksel olarak faydalı ve meyveleri de verilmeye başlandı.” Askeri alan ve dengeler ordu lehine değişti.”

Emekli Tümgeneral Mazen, Sudan diplomasisinin İran'la işbirliğine iyi yatırım yapması halinde, net bir ulusal vizyon benimsedikten sonra bu ilişkiyi geliştirmenin mümkün olduğunu açıklıyor.

Öte yandan güvenlik işleri araştırmacısı Tarık Abdel Wahab şöyle diyor: "Sudan'ın özellikle askeri alanda İran'la iyi ilişkileri vardı. 2012'de görevden alınan Başkan Ömer El Beşir Tahran'ı ziyaret etti ve bu bağlar belgelendi ve İran askeri gemileri sıklıkla Sudan'ın doğusunda, Kızıldeniz kıyısındaki Sudan Limanı'na yanaştı.

Aaraştırmacı, İsviçre'deki Küçük Silah Çalışmaları Enstitüsü'nün Mayıs 2014'te yayınladığı rapora göre, İran'ın Sudan'daki silah üretim sektörünün desteklenmesinde önemli bir rol oynadığını ekledi ve "askeri işbirliğinin" altını çizdi. İran ile Sudan arasında, Hartum suçlamasının ardından dikkate değer bir gelişme yaşandı. İsrail, Ekim 2012'de Hartum'un güneyindeki Yermuk Askeri Sanayi Kompleksi'ni vurmak için 4 uçak gönderdi. İsrail, fabrikanın İranlı uzmanlar çalıştırdığına ve Gazze'deki Hamas hareketine silah sağladığına inanıyordu. Doğu Sudan üzerinden alıyor.

Sözcü, Tahran'ın Sudan'ı stratejik jeopolitik bir bakış açısıyla gördüğünü, Kızıldeniz kıyısında yer edinmek ve Sudan'ı doğuda Afrika Boynuzu'na, batıda ise Afrika kıyılarına giriş kapısı olarak almak istediğini ekliyor. ABD, Rusya, Çin ve Körfez'in bölgedeki nüfuzu rekabeti ışığında bazı Körfez ülkeleri ve Mısır'ın endişelerini artıran bölgedeki nüfuzunu artırmak.